Rasy psów

Rasy psów

Skąd wzięły się rasy psów? – garść informacji historycznych i klasyfikacja ras psów

Kudłate i bezwłose, małe i gigantyczne, z krótkimi i długimi łapkami, że stojącymi i oklapłymi uszami, miękkie i szorstkowłose – różnić między poszczególnymi psami jest bez liku! Zastanawiała(-e)ś się kiedyś dlaczego tak jest? Wiesz, jak to się stało, że mamy tak dużo ras psów? I dlaczego wiele z nich w niczym nie przypomina swojego przodka, wilka? Dzisiaj opowiemy Ci więcej na ten temat! Zaczniemy od historii, a skończymy na klasyfikacji. A więc? Czym w ogóle jest „rasa” w przypadku czworonogów?

Co oznacza pojęcie rasy w przypadku psów?

Z biologicznego punktu widzenia, o pojęciu rasy, mówimy, kiedy grupa osobników należących do tego samego gatunku rozmnaża się, a przy tym konsekwentnie zachowuje te same cechy, przy uwzględnieniu takich czynników jak środowisko, historia, klimat, czy geografia. Kolejnym warunkiem jest liczebność danej grupy. Zwierząt musi być wystarczająco do utrzymania rasy, czyli ponownego rozmnożeni bez konieczności stosowania kojarzeń w pokrewieństwie bądź uczestnictwa zwierząt o innych cechach. Dawniej, w  znaczeniu zootechnicznym rasy psa domowego (Canis familiaris) były selekcjonowane głównie pod kątem wartości użytkowej, natomiast obecnie psy grupuje się biorąc pod uwagę głównie wzorzec rasy, czyli zestaw cech wyglądu zewnętrznego. Różne stowarzyszenia kynologiczne stosują różne kryteria podziału tego gatunku na rasy i grupują je według własnych wzorców. Ale o tym, jakich, opowiemy za moment. Teraz prześledźmy historie powstania ras.

Skąd wzięły się rasy psów?

Niestety nie ma rzetelnych danych, dotyczących czasu w jakim człowiek zaczął ingerować w hodowlę tych zwierząt w znaczący sposób. Hans Räber, autor uznanej Encyklopedii psów rasowych twierdzi, że ludzie już w mezolicie dokonywali doboru konkretnych osobników i  głównie preferowali osobniki przywiązujące się do ludzi. Szacuje się, że największy skok w procesie tworzenia się ras nastąpił w momencie porzucenia przez ludzi koczowniczego trybu życia na korzyść osiadłego. Początkowo, rasy psów, określano „rasami regionalnymi” mogącymi przeżyć w odpowiedniej niszy ekologicznej, jak na przykład pies torfowy, w typie wilkowatym (Canis familiaris palustris), którego szczątki pochodzące z neolitu, odnaleziono pod koniec XIX wieku, w Szwajcarii. Znany zoolog, Studer, pochodzący z Berna, zafascynowany odkryciem szczątków przodków dzisiejszych psów wraz z innymi naukowcami, stworzył historyczny podział ras w stosunku do współcześnie istniejących, który został opublikowany w 1901 roku, w pracy pod tytułem „Psy prehistoryczne a obecnie żyjące rasy”. To właśnie na podstawie tej pracy wielu późniejszych kynologów tworzyło swoje publikacje, jednak po latach okazało się, że przedstawiony przez uczonego podział ras nie uwzględniał wszystkich cech, a nadanie nazwy nieodpowiednie przetłumaczenie określenia „szpic torfowy” zaowocowało nieprawdziwym przekonaniem, że szpice to najstarsza grupa psów na świecie. Jakie więc były najwcześniejsze rasy psów? Otóż, bazując na skamieniałościach, pochodzących z 4500 lat p.n.e. wyodrębnili pięć głównych typów psów tamtych czasów, a były to wilkowate, mastify, charty, pointery i psy pasterskie.

A jak to się potoczyło dalej?

Zgodnie z ustaleniami Hansa Räbera, pierwsze hodowle psów rasowych, były prowadzone przez myśliwych szlacheckich, którzy kładli nacisk na czystość rasy. Jednak w ich przypadku nie chodziło wyłącznie o walory estetyczne, ale czystość rozumianą jako zdolności i predyspozycje myśliwskie przekazywane potomstwu. Przez ten czas wyróżniły się tysiące ras psów, w większości myśliwskich, jednak większość z nich, niestety wyginęła. Pierwsze kluby i stowarzyszenia kynologiczne, powstały w XIX wieku w odpowiedzi na różne i czasami sprzeczne poglądy na temat poszczególnych ras psów. To właśnie one określiły wzorce (tym razem już skupione na wyglądzie, a nie umiejętnościach myśliwskich) dla każdej rasy, a także tak zwane księgi hodowlane lub rodowodowe, wykazujące historię urodzeń i pokrewieństwa danej psiej rodziny, oraz  świadectwa pochodzenia obecnie zwane rodowodami. To właśnie działalność stowarzyszeń kynologicznych przyczyniła się, do zaprzestania selekcjonowania osobników pod kątem użytkowości i większego skupienia się hodowców na cechach wyglądu, a tym samym zmusiła do pogoni za osiągnięciem ideału cech budowy.

Jak powstają rasy psów?

Hodowla, ukierunkowana na czystość rasy polega na kojarzeniu blisko spokrewnionych osobników w obrębie tejże rasy, co ogranicza pulę genową jej populacji, a więc zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia innych cech wyglądu potomstwa. To samo tyczy się selekcji do dalszej hodowli osobników spełniających wymogi wzorca rasy, zwłaszcza zwycięzców wystaw z najbardziej pożądanymi cechami. Niestety ta pogoń za „odpowiednim” wyglądem oraz techniki krzyżowania osobników, będących krewnymi przyczyniły się do wzmacniania wad genetycznych zwierząt.

Rodzaje ras psów

Istnieje kilka klasyfikacji ras psów w zależności od sfery nauki, a także zdania stowarzyszeń kynologicznych. Najstarsze rasy, najbardziej zbliżone pod względem genetycznym do wilka określane są mianem psów pierwotnych albo ras prymitywnych. Poniżej przedstawiamy klasyfikacje ras psów, uzależnione od wyglądu, użyteczności oraz te, ustalone przez Międzynarodową Federację Kynologiczną.

Podział ras psów z uwzględnieniem użyteczności:

• Psy użytkowe, nazywane też pracującymi – są to głównie psy pasterskie, pociągowe, służbowe i stróżujące, a także towarzyszące osobom niepełnosprawnym,
• Psy ozdobne i do towarzystwa, takie jak pekińczyki, maltańczyki, szpice, czy mopsy.
• Psy myśliwskie, a wśród nich takie rasy jak wyżły, psy gończe, płochacze, posokowce, czy jamniki,

Ze względu na wygląd przedstawicieli danej rasy można zaliczyć je do określonego typu, jednak te podziały różnią się z zależności od publikacji. W dzisiejszych czasach, podaje się następującą klasyfikację psów:

• Szpice (wśród nich są psy pociągowe, pasterskie i myśliwskie),
• Pinczery,
• Sznaucery,
• Molosy,
• Teriery,
• Charty.

A co na to Międzynarodowa Federacja Kynologiczna?

Otóż Międzynarodowa Federacja Kynologiczna (FCI) uznaje oficjalnie jedynie 344 rasy i klasyfikuje je zgodnie z własnymi grupami FCI, które podzielone są na podsekcje. Według Międzynarodowej Federacji Kynologicznej, obecnie istnieją następujące grupy ras psów:

·         I grupa FCI to owczarki i psy pasterskie.

·         II grupa FCI to psy w typie pinczera i sznaucera, molosowate i szwajcarski psy pasterskie.

·         III grupa FCI to teriery – miniaturowe, małe, średnie, duże i typu bull.

·         IV grupa FCI to jamniki.

·         V grupa FCI to północne psy zaprzęgowe, myśliwskie i pasterskie oraz szpice europejskie, azjatyckie, a także rasy pierwotne.

·         VI grupa FCI to psy gończe i posokowce.

·         VII grupa FCI to wyżły i setery.

·         VIII grupa FCI to psy aportujące, dowodne i płochacze.

·         IX grupa FCI to pudle, biszony, psy bezwłose, spaniale i mały psy molosowate.

Jak widać psy, dzięki człowiekowi przeszły bardzo długą historię i niezłe metamorfozy. Niemniej my uważamy, że wygląd, a więc i rasa psa to kwestie zdecydowanie drugorzędne, bo poza „czystością rasy” najbardziej liczy się ilość szczęścia jakie ofiarowujemy sobie wzajemnie z naszymi pupilami. A Ty jak myślisz? Rasa jest ważna, czy niekoniecznie?