Stres u psa

Lęk separacyjny i stres u psa – objawy stresu i jego źródła

Czy Twój zwierzak jest niespokojny, krąży po mieszkaniu i nie panuje nad emocjami? Silnie reaguje na głośne dźwięki? Wokalizuje, czyli wyje, piszczy, przeraźliwie szczeka na inne psy? Być może kiedy musisz wyjść, pies tracąc Cię z pola widzenia wpada w panikę?
Takie objawy dla lęku separacyjnego i stresu u psa są normalne. Pies tak jak i ludzie chce rozładować stres w taki sposób w jaki tylko potrafi. My jako opiekunowie zwierząt powinniśmy pomóc naszemu pupilowi, zatem dzisiaj skupimy się na podłożu stresu u psa i sposobach pracy z psem.

Objawy stresu i lęku u psa

Objawy stresu u psa są bardzo zróżnicowane. Zdarza, się że te delikatniejsze symptomy są bagatelizowane przez właściciela, jak zatem odróżnić energicznego psa a zachowania kompulsywne? Najczęstszymi objawami stresu u czworonoga są: gryzienie mebli, unikanie kontaktu wzrokowego, częste oblizywanie, krótki czas odpoczynku, podkulony ogon, zaburzenia snu, dyszenie, nerwowe ziewanie, nadpobudliwość, niekontrolowane oddawanie moczu (często w mieszkaniu), napięcie mięśni, oraz głośne zachowania. Nie możemy także pominąć zachowań psa względem innych psów, czyli wszystkich niebezpiecznych zachowań. Wszystkie wymienione czynniki mogą sygnalizować, że Twój pies potrzebuje Twojej uwagi i być może pomocy lekarza weterynarii lub behawiorysty.

W jakich sytuacjach może objawiać się stres u psa?

Najczęstsze sytuacje stresowe to miedzy innymi:

• Reakacja na głośne dźwięki – odgłos fajerwerków, warkot silnika, szczekanie innych psów, odgłos burzy, strzały z broni, dźwięk sprzętu AGD
• Czynności pielęgnacyjne, takie jak czesanie, kąpanie, obcinanie paznokci
• Nieobecność właściciela
• Widok dziecka (u psów mających złe doświadczenia z dziećmi)
• Nagłe pojawienie się nowego członka rodziny
• Napięta atmosfera (ludzkie kłótnie, podniesiony głos)
• Obce psy
• Wizyta u weterynarza

Lęk i stres u psa – przyczyny

Brak socjalizacji psa, lub jej złe przeprowadzenie

Najważniejszy dla rozwoju emocjonalnego psa jest okres między 3. a 18. tygodniem życia. Wówczas pies jest najbardziej podatny i wrażliwy na socjalizację. Bardzo ważne jest przeprowadzenie procesu socjalizacji psa, która polega na budowaniu relacji z innymi żywymi istotami – zarówno czworonożnymi, jak i z ludźmi, poznaniu norm społecznych oraz wykształceniu wzorców zachowań u czworonoga pozwalających na funkcjonowanie w danej społeczności. Socjalizacja powinna opierać się na pozytywnych doświadczeniach i zaznajamianiu szczenięcia z sytuacjami i bodźcami, z jakimi będzie stykać się w codziennym życiu.

Niedostateczna ilość poznanych bodźców

Okres socjalizacji przypada na kilka pierwszych tygodni życia szczenięcia, nie oznacza to jednak, że należy jej zaniechać kiedy mamy dojrzałego psa np. ze schroniska. Braki socjalizacyjne sprawiają, że w nowych sytuacjach psy mogą reagować stresem lub wręcz agresją na wszystko, czego wcześniej nie doświadczyły. Elementami socjalizacji mogą być spotkania z nowymi osobami i innymi psami, jazda samochodem czy słuchanie dźwięku włączonej suszarki do włosów. Zatem wykonując wszelkie domowe czynności możemy pomóc w naturalny sposób oswoić się psu z otoczeniem. Pomocne będzie też odwiedzanie różnych nowych miejsc i zapoznawanie z miejskim hałasem zwierzęcia, tak aby pies w przyszłości znał dźwięki, zapachy oraz przedmioty w każdej sytuacji i aby nie były one przyczyną stresu.

Nagła zmiana

Kolejny z możliwych powodów to nagła zmiana w życiu naszego pupila, co niekiedy jest bagatelizowane przez właściciela, ale może wywołać stres. Jeśli zwierzę zostało zabrane od rodzeństwa, zmieniło miejsce zamieszkania czy opiekunów lub nastąpiło nagłe pojawienie się nowego członka rodziny – to właśnie te czynniki uważa się to za główną przyczynę stresu.

Traumatyczne przeżycia i uwarunkowania genetyczne

Kolejnymi możliwościami mogą być złe doświadczenia, lub predyspozycje genetyczne. Oczywiście podłoże stresu u psa to problem bardzo złożony – tym trudniejszy, im mniej znamy zwierzę. Przyczyną mogą być trudne doświadczenia w przeszłości (przemoc od człowieka, ale i też np. pogryzienie przez innego psa), predyspozycje genetyczne, zaniedbanie, ale także choroba czy przewlekły ból. Przemoc, której pies doświadczył od człowieka, prowadzą do traumy i stanów lękowych, spotykanych najczęściej u zwierząt pochodzących z fundacji, schroniska czy interwencji. Psy po przejściach mogą przeżywać stres tylko w obliczu konkretnych sytuacji, np. bać się podniesionej ręki, lub okazywać lek przed wszystkimi nowymi osobami.

W sytuacji kiedy znamy przeszłość pupila i wiemy, że stres może być wynikiem przeżytej trudnej sytuacji, powinniśmy jak najszybciej zasięgnąć pomocy weterynarza, czy specjalisty behawiorysty tak aby starać się uniknąć stresowych sytuacji, wdrożyć działanie uspokajające bądź środki uspokajające. Pies może reagować w stresowo, na kojarzące mu się miejsca (np. przedmioty, zapachy, dźwięki) agresją, kierować się w stronę wyjścia, być nadpobudliwy lub po prostu będzie nadgorliwie chciał opuścić daną przestrzeń. Wymienioną przestrzenią może być nawet nasz dom. Bardzo ważne w tym przypadku jest obserwowanie stresu u psa i notowanie zachowań stresowych, tak aby ustalić przyczyny lęków.

Sposoby pracy z lękiem separacyjnym i jak pomóc psu z emocjami

Wiecie już czym jest stres i jakie mogą być jego podłoża oraz objawy i dlaczego pies zachowuje tak się tak. Przyjrzyjmy się teraz możliwościom pracy z zaburzeniem, którego zwierzę najczęściej doświadcza podczas nieobecności opiekuna.

Sposób pracy będzie oczywiście zależał od stopnia problemu, jego podłoża i będzie on opierał się głównie na budowaniu bezpieczeństwa.

1. Zachęcamy do nagrania  zachowania psa, Kiedy Zostawiamy go samego w domu

Najlepiej zacząć od momentu szykowania się opiekuna do wyjścia, do jego powrotu do domu. Dzięki takiemu zachowaniu możemy zauważyć, jak pies będzie zachowywał się, gdy zostaje sam oraz jakie emocje mu wtedy towarzyszą. Takie nagranie przeanalizujmy z behawiorystą, a następnie możemy wdrożyć indywidualny plan działania.

2. Uczymy psa lub szczeniaka samodzielności

Bardzo częstym błędem popełnianym przez opiekunów  jest zabieranie zwierzaka ze sobą w każdy zakątek mieszkania (nawet jeśli on tej chęci nie wykazuje), przez co pies nigdy nie zostaje sam i chodzi za nami krok w krok. Natomiast gdy zwierzak spokojnie znosi nasze krótkie wyjścia do innego pokoju, stopniowo wydłużamy czas np. zaczynamy wychodzić z domu i powoli, małymi krokami zaczynamy zostawiać psa samego w domu coraz dłużej, przez co w wyeliminujemy długotrwały stres związany z naszą nieobecnością.

3. Postarajmy się zapewnić psu swój plan dnia

Dobrze, aby zestresowany pies wiedział kiedy może spodziewać się spaceru, zabawy, lub posiłku. Rutyna i przewidywalność planu dnia daje psu większe poczucie kontroli i bezpieczeństwa, a także zmniejsza niepokój, który wywołuje stres.

4. Aby pomoc psu z emocjami, starajmy się go nie pobudzać przed wyjściem

W takich sytuacjach może pojawić się uczucie zakłopotania i frustracji po niedokończonej zabawie, lub nadmiernych pieszczotach. Pies wtedy się boi, ze zrobił coś źle, dlatego go karzemy wychodząc i przerywając zabawę. Zachęcamy aby wprowadzić komendę np. ‘wychodzę’ ,”zaraz wrócimy” lub ‘zaraz wracam’ – najważniejsze, aby od samego początku i za każdym razem była ona taka sama i dawała psu poczucie bezpieczeństwa podczas wyjścia właściciela i oznaczała koniec zabawy, wprowadzając poczucie bezpieczeństwa.

5. Habituacja, czyli przyzwyczajanie psa do sytuacji wyzwalających lęk

Jeśli zwierzę reaguje na dźwięk przedmiotów kojarzących mu się z zostaniem samemu – założenie butów, czy dźwięk kluczy, możemy np. założyć buty, wziąć klucze i przejść się po domu, aby zwierzę oswoić z tymi stresogennymi dźwiękami. Robiąc te czynności na własną rękę pamiętajmy, aby obserwować zwierzę i powoli je przyzwyczajać, czasami powtarzając czynności wielokrotnie, tak aby miało czas się z nimi zaznajomić, a nie dodatkowo traumatyzować. Podsumowując: wszystko robimy małymi kroczkami.

6. Eliminacja zagrożenia poprzez skupienie na innych przedmiotach

Bardzo ważne jest to, aby zadbać o bezpieczeństwo naszego psa. Poziom kortyzolu u psa opada np. podczas zabawy, gryzienia czy żucia, ale również podczas spokojnego węszenia i eksplorowania otoczenia. Warto więc zadbać o umożliwienie psu tych naturalnych działań, aby zmniejszyć stres u psa. Przede wszystkim zadbajmy o wygodne legowisko, w którym pies zawsze będzie czuł się bezpieczny. Ważnym elementem, aby odciągnąć uwagę psa od stresujących go czynników jest skupienie się na jego ulubionej zabawce.

7. Bicie psów nie działa! Dlaczego?

Zadając psu fizyczny ból wyzwalamy w nim emocje jak strach, agresja, czy panika. I wdrażamy czynności skrajnie będące niewłaściwą strategią radzenia. W skrajnych sytuacjach nasz pies może zacząć obawiać się o swoje życie i walczyć z nami – krótko mówiąc o przetrwanie. Czy są to emocje, które chcemy, by pies kojarzył z nami i ze szkoleniem? Bijąc swojego pupila tracimy jego zaufanie i całą więź, którą do tej pory zbudowaliśmy. Jeśli pies jest zabrany ze schronu, bardzo prawdopodobne że kiedyś był bity, w tym przypadku przypominamy mu o tych doświadczeniach, co może skutkować agresją lękową lub całkowitym wycofaniem zwierzaka i pobudzaniem strachu. Ponadto pies, który jest przestraszony ma zahamowane procesy uczenia się, więc jak ma nauczyć się prawidłowego zachowania?

Kara prawdopodobnie nie zostanie skojarzona z zachowaniem, tylko np. z otoczeniem. W takiej sytuacji pies zamiast np. zaprzestać gryzonia butów, będzie bał się wchodzić do korytarza. Otrzymujemy zatem efekt zupełnie odmienny od zamierzonego. Jeżeli pupil nie widzi związku między swoim zachowaniem, a otrzymaną go karą -może pojawić się frustracja. Zwierzę biernie przyjmuje karę, z czasem pojawia się otępienie i depresja. Bicie psa może także skutkować zwiększeniem niepożądanego zachowania.

Stosowanie kar cielesnych niesie ze sobą ogromne ryzyko w porównaniu z naprawdę wątpliwymi korzyściami.

Skutki stresu i zdrowie psychiczne psa

Oprócz sytuacji, na które pies bezpośrednio reaguje stresem, występuje istnieje cały szereg oznak, które mogą świadczyć o tym, że pies boi się czegoś. Skutkami może być na przykład nagłe linienie w okresach w których zwierze nie zmienia okrywy włosowej, wymioty oraz także biegunka prowadząca do odwodnienia. Ważne jest ustalenie źródła lęków i fobii, bo utrzymujący się długotrwały stres powoduje ogromne cierpienie psychiczne.

Nieleczone stany stresowe mają bardzo negatywny wpływ na układ limbiczny, odpowiadający za zachowania i emocje psa. Przewlekły stres powoduje także wzrost stężenia hormonów sterydowych w organizmie zwierzęcia, które mogą prowadzić bezpośrednio do uszkodzeń w układzie nerwowym. Jako opiekunowie mamy za zadanie wyciszyć psa, zadbać o jego potrzeby, ale także wyeliminować czynniki lękowe i związanymi z nimi stresu. Bardzo ważne jest to, abyśmy zasięgnęli porady specjalisty, tak aby uniknąć kroków będących złą strategią radzenia sobie z problemem.

Stres u psa, jak zabezpieczyć psa i pomóc mu podczas sylwestra?

Wiele ludzi nie rozumie, że w sylwestra odgłosy takie jak fajerwerki i wybuchy stanowią dla psów i innych zwierząt ogromne zagrożenie narażające je na ogromny stres. Behawioryści i lekarze weterynarii porównują te odgłosy do naszych ludzkich odczuć w czasie bombardowania.

Weź pod uwagę, że Twój pies nie rozumie jak Ty, skąd pochodzą i jaki mają charakter te odgłosy-wręcz przeciwnie. Psy dzięki rozbudowanemu zmysłowi słuchu słyszą bardzo wyraźnie każdy huk, nawet ten dochodzący z bardzo daleka. Bardzo często zwierzak wpada w panikę i dużo wcześniej niż człowiek, bo jest w stanie zarejestrować jakiekolwiek dźwięki i odgłosy.

Długi spacer z psem w sylwestra to na pewno zły pomysł. Nawet wychodząc na spacer wcześnie rano nie jesteś w stanie wykluczyć napotkania głośnych fajerwerków. Niestety zwierzaki reagują czasami tak mocno, że konieczna będzie pomoc farmakologiczna. My polecamy naturalne suplementy, tak aby rozładować stres i uspokoić jego zachowania lękowe.